سیاست و حکومت در اقلیم کردستان عراق

 

1- قانون اساسی :

    اقلیم کردستان عراق بعنوان تنها منطقه خود مختار عراق دارای یک قانون اساسی کامل می باشد که بر این اساس نهادهای حکومتی تاسیس شده است. قانون اساسی شامل 3 بخش اصلی و 122 ماده می باشد. بخش اول اصول اساسی با 17 ماده را در بردارد. بخش دوم دارای 4 فصل و دربردارنده حقوق اجتماعی , اقتصادی و...  و بخش سوم دارای 8 بخش می باشد که در آن قوه مقننه, مجریه , قضائیه و... معرفی شده است.

 

2-قوه مقننه:

    پارلمان کردستان عراق متشکل از111 نماینده از احزاب و جریانات مختلف سیاسی این منطقه می باشد. درانتخابات شهریور سال 2013 پارلمانی نتایج آراء انتخابات به شرح زیر می باشد . این چهارمین دوره پارلمان بعد از اعلام دوره خود مختاری اقلیم است. تعداد نمایندگان پارلمان منطقه کردستان 111نفر با ترکیب زیر است :

ـ حزب دمکرات کردستان یا پارتی                      38 نماینده

ـ حزب اتحادیه میهنی   یا یکتی                        18 نماینده

ـ حزب جنبش تغییر یا       گوران                     24 نماینده

ـ حزب  اتحاد اسلامی یا یکگرتو                       10 نماینده

ـ حزب جماعت اسلامی                                  6 نماینده

- حزب حرکت اسلامی                                  1 نماینده

ـ   احزاب ترکمانی (5 حزب  )                         5 نماینده

- اقلیت های مذهبی                                       6 کرسی

ـ حزب سوسیالیت دمکراتیک                             1 نماینده

 

3-  قوه مجریه:

    دولت فعلی اقلیم کردستان, هشتمین کابینه به ریاست نیچروان بارزانی از حزب پارتی از 28 خرداد 1393 برابر 18 ژوئن سال 2014 کار خود را شروع کرد . این دولت در 28 خرداد 1393 از مجلس اقلیم رای اعتماد گرفت.  براساس توافق های اولیه و سه دور مذاکره ، حزب دمکرات کردستان یا پارتی 7 وزارت خانه ، گوران 4 وزارت ، اتحادیه میهنی 4 وزارت ، احزاب اسلامی 2 وزارت و حزب مسیحی و ترکمانی هرکدام 1 وزارت را در دولت ائتلافی دارند. معاونین نخست وزیر از اتحادیه میهنی یا یکتی و ریاست پارلمان به حزب جنبش تغییر یا گوران واگذار شده است.

سایت وزارتخانه ها و سایر مراکز مهم اقلیم کردستان: (لطفا روی اسامی کلیک کنید)

رئیس اقلیم کردستان عراق :  http://www.presidency.krd/kurdish/default.aspx

1-   حکومت اقلیم کردستان: نخست وزیر و معاون وی     www.krg.org

   http://cabinet.gov.krd/p/pm.aspx?l=13&s=030000&r=471&p=386&t=474&t2=473

2-   وزارت بازرگانی و صنایع : www.kurdistanmot.com

3-   وزارت شهرداری و گردشگری: www.mom-krg.com

4-   وزارت پلان دانان (برنامه ریزی): www.mop-krg.org

5-   هیات سرمایه گذاری: www.kurdistanivestment.org

6-   بانک بین المللی کردستان: www.kibid.com

7-   پارلمان: www.perleman.org

8-   وزارت دادگستری : www.mojkurdistan.com

9-   گذرنامه و اقامت: www.rpn.radionawxo.org

10-وزارت برق: www.krgelectric.com

11-وزارت حمل و نقل و ارتباطات ( مخابرات ) : www.moc-krg.com

12- وزارت آموزش عالی (علوم )  : www.moh-krg.org

13- وزارت کشاورزی و امور روستایی : www.moakurdistan.com

14- سازمان آمار:              www.krso.net

15- وزارت فرهنگ و جوانان: www.mosy-krg.org

16- وزارت شهیدان و انفال : www.momakrg.org   

17  وزارت امور پیشمرگه : http://witebej.com/Default

18 - وزارت دارایی و اقتصاد :http://www.mof-krg.org/

19 - وزارت داخلی : http://erbilresidency.com

20 - دفتر روابط خارجی اقلیم کردستان عراق : http://dfr.gov.krd/?l=13

21 - وزارت منابع طبیعی  http://mnr.krg.org/index.php/ku

22 - وزارت بهداشت : http://moh-krg.com/

23 - وزارت کار و امور اجتماعی :http://www.evtc-krg.org/

24 - وزارت اوقاف و امور ادیان :https://mera-krg.org/

لیست اسامی دولت هشتم اقلیم کردستان عراق عبارتند :

1	مسعود بارزانی	رئیس اقلیم کردستان عراق
2	نیچروان بارزانی	نخست وزیر
3	قباد طالبانی معاون	معاون نخست وزیر
4	عبدالکریم سلطان عبدالله (کریم سنجاری )	وزیر داخلی
5	عبدالله عبدالرحمان عبدالله (آشتی هورامی )	وزیر منابع طبیعی
6	علی عثمان حاجی بدری سندی	وزیر برنامه ریزی
7	پشتیوان صادق عبدالله	وزیر آموزش و پرورش
8	نوروز محمد امین امین گردی	وزیر شهرداری ها و امور توریسم
9	مصطفی سید قادر مصطفی عزیز	وزیر پیشمرگه
10	ریباز محمد عبدالله محمد	وزیر اقتصادی و دارایی
11	کمال مسلم سعید	وزیر اوقاف و امور مذهبی
12	سامال سردار محمود	وزیر امور ازرگانی و صنعت
13	یوسف احمد لطف الله	وزیر آموزش عالی و تحقیقات علمی
14	درباز عبداله رسول	وزیر عمران و اسکان
15	ریکوت محمد رشید کریم محمد	وزیر بهداشت
16	خالد عبدالرحمن احمد	وزیر امور فرهنگی و جوانان
17	محمود صالح حمه کریم	وزیر امور شهیدان و انفال
18	صلاح الدین بابکر محمد سلیمان	وزیر برق
19	محمد قادر هاودیانی	وزیر کار و امور اجتماعی
20	مولود مراد محی الدین	وزیر امور هماهنگی پارلمان و دولت
21	عبدالرحمان عبدالرحیم محمدرضا	وزیر امور محیط زیست
22	عبدالستار مجید قادر	وزیر کشاورزی و منابع آب
23	سنان عبدالخالق احمد چلبی	وزیر دادگستری
24	جانسون سیاوش آیو	وزیر امور حمل ونقل

 

-  5  پست درسطح وزیر:

_ دکتر فواد حسین رئیس دفتر ریاست اقلیم - پارتی

- نیچروان احمد – رئیس دفتر هیات وزیران – پارتی

- فلاح مصطفی بکر - رئیس دفتر روابط خارجی- پارتی

- سفین محسن ده زئی –مسئول ارتباطات و سخنگوی دولت

- دکتر نوری عثمان عبدالرحمن مسئول امور هماهنگی و پیگیری

- دکتر آمانج رحیم  – دبیر کابینه دولت   

 

مقامات عالیرتبه دیگر :

-         دکتر یوسف محمد صادق – رئیس مجلس اقلیم کردستان عراق – گوران  

-         دکتر جعفر ایمینکی – نائب رئیس مجلس  اقلیم – پارتی

-         مسرور بارزانی – رئیس سرویس امنیت داخلی و خارجی اقلیم – پارتی

 

 

4- احزاب سیاسی:

    منطقه اقلیم کردستان عراق از دیرباز محل تاسیس و فعالیت احزاب سیاسی فراوانی بوده است. مهمترین این احزاب که از سابقه طولانی برخوردار و هم اینک نیزحاکمیت را دراختیار دارد,حزب دمکرات کردستان عراق (پارتی) است. این حزب درحال حاضر ریاست اقلیم کردستان (مسعود بارزانی) و حاکمیت اصلی را دراختیار خود دارد. جنبش تغییر یا حزب گوران بعنوان دومین حزب و اتحادیه میهنی کردستان نیز بعنوان سومین حزب عمده کردستان مطرح می باشد. حزب یکتی منطقه جنوب و شرقی اقلیم کردستان یعنی سلیمانیه را تحت کنترل خود دارد.

    جریان گوران برهبری نوشیروان مصطفی که سال 2005  از  اتحادیه میهنی جدا شده بعنوان مهمترین جریان مخالف مطرح و در میان مردم کردستان نفوذ ومحبوبیت یافته است. جریانات اسلامی مانند اتحاد اسلامی (محمد صلاح الدین فرج) و جماعت اسلامی (شیخ علی باپیر) نیز از احزاب مهم این منطقه می باشند. بعلاوه احزاب کوچکتر حرکت اسلامی ، احزاب ترکمانی ، و رنجبران و زحمتکشان و حزب سوسیالیست و شیوعی نیز وجود دارند که بعضا به احزاب عمده وابسته می باشند.

 

5- روابط خارجی:

    اقلیم کردستان طی سالهای گذشته سعی در توسعه وتقویت روابط سیاسی واقتصادی خود با جهان مخصوصاٌ اروپا وکشورهای عربی نموده است. در حال حاضر 30  نماینده خارجی از کشورهای مهم( 5 قدرت بزرگ و کشورهای مهم اروپایی و اسیایی و عربی ) و سازمانهای بین المللی در اربیل اقدام به افتتاح کنسولگری و یا دفاتر نمایندگی سیاسی و اقتصادی نموده اند. در سال جدید این نمایندگی ها به 32 عدد افزایش می یابد. آقای فلاح مصطفی بعنوان وزیر کابینه و رئیس دفتر روابط خارجی اقلیم نمایندگیهای خارجی در اقلیم کردستان را بشرح زیر برمی شمارد:

 

-         سرکنسولگریها

شامل : ایران (اربیل و سلیمانیه ) ، ترکیه ، روسیه، بریتانیا ، امریکا ، آلمان ، ایتالیا ، فرانسه ، کره جنوبی ، مصر ، اردن ، امارات متحده عربی ، کویت ، چین ، مجارستان , هلند , هند, کویت و عربستان  سعودی که قرار است بزودی افتتاح گردند. دفتر سازمان ملل و برخی شاخه های آن نیز دراربیل تحت عنوان 4 نهاد دیپلماتیک حضور دارند.

 

- دفاترنمایندگی سفارتخانه ها یا دفاتر کنسولی

ایتالیا (بزودی سرکنسولگری افتتاح می شود) ، سوئد، رومانی ، هلند(مجوز سرکنسولگری داده شده است) ، لهستان ، استرالیا، چک ، بلغارستان ،

- دفاترروابط و همکاریهای تجاری و کنسولگریهای افتخاری :

 یونان، لهستان، جمهوری چک،  افتخاری شامل : اسپانیا ، ژاپن ، دانمارک ، فنلاند,

 

6- نیروهای نظامی و امنیتی

    بیشتر نیروهای مسلح حکومت منطقه کردستان را پیشمرگه  تشکیل می‌دهند. پیشمرگه ‌ها نیروهای مسلح کردی هستند که از جانب کردها به‌ این نام نامیده ‌شده‌اند. آمار نیروهای پیشمرگ که توسط متصدیان امر نظامی در کردستان عراق اعلام می شود بیش از 150  هزار نفر و وظیفه تعیین شده برای آن ها توسط حکومت مرکزی عراق کمک به تامین امنیت مرزها می باشد. وزارت پیشمرگه مسئولیت حمایت وپشتیبانی نیروهای مسلح اقلیم کردستان را برعهده دارد. درحال حاضر طرح های مهمی برای ارتقای استعداد نیروهای پیشمرگه به 8 تیپ رزمی در دست اقدام می باشد. علاوه بر نیروهای پیشمرگه , نیروهای پلیس تحت نظر وزارت داخله به امور انتظامی مشغول می باشند و نیروهای امنیتی (آسایش ) نیز تحت فرمان وزارت پیشمرگه و شورای عالی امنیت به ریاست مسرور بارزانی مشغول فعالیت هستند. نیروهای مسلح و امنیتی و پلیس هنوز در مناطق تحت کنترل دو حزب عمده بطور جداگانه عمل می کنند اما تلاشهای فراوانی برای ایجاد وحدت میان آنها صورت گرفته است. در رابطه با آموزش و لجستیک نیروهای مسلح اقلیم کردستان با نیروهای امریکائی توافقاتی صورت گرفته است. این نیروها توسط کشورهای مختلف از جمله انگلیس و امریکا آموزش داده می شوند. برخی شرکت های خصوصی نیز امنیت داخلی و اشخاص و شخصیت ها را نیز بعهده دارند.

 

وضعیت اقتصادی در اقلیم کردستان

 

    اگر چه زیر ساختهای اقتصادی در کردستان عراق ضعیف است اما با توجه به وجود امنیت نسبی در این منطقه کردها اقدامات قابل توجهی به منظور توسعه و پیشرفت و جذب سرمایه گذاریهای بین المللی برای بازسازی کردستان و ارائه الگویی از توسعه انجام داده و در این رابطه قرادادهای کلانی با ترکیه، کشورهای غربی و نیزکشورهای عربی انجام داده اند. مهمترین منابع اقتصادی اقلیم نفت و گاز، کشاورزی و توریسم و تجارت است. در بودجه سال جاری که بالغ بر 14 میلیارد دلار است مهیا کردن فرصتهای شغلی و بهبود خدمات عمومی مورد توجه قرار گفته است.

    کردستان نفت خیزترین بخش سرزمین عراق است. مقامات اقلیم علی رغم مخالفت دولت مرکزی قرادادهایی برای مطالعه، استخراج و صدور نفت از کردستان عراق به سایر کشورها امضا نموده اند. حدود 50 شرکت خارجی و داخلی از 26 کشور در امر نفت و گاز اقلیم فعال هستند. دولت اقلیم کردستان در امر صادرات نفت و گاز برنامه جاه طلبانه ای را در ده سال آینده دارد و بناست که تا سال 2020 صادرات نفت اقلیم  به 3 میلیون بشکه نفت و چهارمین صادر کننده نفت در جهان باشد . اکنون اقلیم کردستان به عنوان یک واقعیت جدید و دروازه ورود به عراق مطرح می گردد و دولتها و بخشهای خصوصی به سرعت در حال سرمایه گذاری و ایفای نقش در این رابطه و تثبیت حضور خود در منطقه می باشند.

     با حضور 32  سرکنسولگری خارجی و دفاتر تجاری در اربیل این منطقه در حال حاضر شاهد حضور روز افزون نمایندگی و شرکتهای خارجی می باشد. درحال حاضر حدود 11500 شرکت داخلی و خارجی در اقلیم به ثبت رسیده است. سال 2013  بیش از2650 شرکت خارجی در کردستان عراق به ثبت رسیده که از این تعداد فقط در اربیل 1200 شرکت مربوط به ترکیه می باشد. تعداد شرکت های ایرانی ثبت شده در اقلیم حدود 460 شرکت می باشند.

    میزان سرمایه گذاری در اقلیم کردستان تاکنون به  24 میلیارد دلار رسیده است. کشورهایی که به طور چشمگیر درحال سرمایه گذاری در اقلیم هستند می توان به آمریکا، آلمان ، فرانسه ، انگلیس، ایتالیا، روسیه ، اوکراین، ترکیه، سوریه ، اردن ، امارات، کویت، هند،کره ، چین و ژاپن اشاره کرد. بیشترین سرمایه گذاریها در بخش ساختمانی، صنعت و توریسم بوده است. این سرمایه گذاری ها در بخش صنعت نفت و گاز بیش از دیگر بخشها بوده است.

شاخص های اقتصادی : اقلیم کردستان حداکثر با 4 % مالیات بر کالاها بعوان یک منطقه آزاد تجاری شناخته می شود . نرج بیکاری حدود 9% و تورم 4 % و حدود 11 میلیاردلار میزان واردات با جمعیت بیش از 5 میلیون نفر می باشد. مهمترین محصولات صادراتی و صادرات مجدد , نفت و گاز , محصولات کشاورزی و باغی , و انواع تولیدات صنایع نوشیدنی وغذایی , منسوجات است.

 

- فرودگاه ها:

     دو فرودگاه بین المللی  اربیل و سلیماینه برتوسعه روابط خارجی این منطقه بسیار موثر بوده است. فرودگاه اربیل تا سال ۱۹۹۱ پادگان نظامی بود و در سال ۲۰۰۴ بیشتر از آن برای فرود هواپیماهای جنگی آمریکایی استفاده می‌شد. این فرودگاه در دهه ۲۰۰۰ میلادی رتبه بین‌المللی گرفت. بسته شدن مکرر فرودگاه‌های دیگر شهرهای بزرگ عراق همچون بغداد و بصره  به رونق این فرودگاه کمک کرده‌است. افتتاح فرودگاه جدید اربیل در فروردین 90 فرصت مهم دیگری برای افزایش پروازها فراهم آورده است. این فرودگاه جنب فرودگاه قبلی و با مشارکت ترکیه ساخته شد. در هر هفته بیش از یکصد پرواز خارجی به 13 کشور که دارای خطوط پرواز  مستقیم به اربیل هستند ، صورت می گیرد و این بسرعت در حال افزایش است.

 

- مرزهای اقلیم کردستان با خارج:

 

الف- مرز رسمی با ج ا ا  :

1- تمرچین-حاج عمران در آذربایجان غربی.

2- باشماق در  استان کردستان.

3- پرویز خان در استان کرمانشاه

- معابر غیر رسمی با جمهوری اسلامی ایران :

1- کیله سردشت - قلعه دیزه 

2- سیرانبند  بانه از استان کردستان.

3-  سوسه کان ( نوسود) کرمانشاه

4- قاسم ره ش از مقابل شهرستان سردشت آذربایجانغربی

5- شیخ سله - پشته درمرز شهرستان ثلاث باباجانی

ب-  مرز رسمی با کشور ترکیه

1- ابراهیم خلیل و یک مرز دیگر که در حال باز شدن است. ترکیه در نظر دارد 4 گذرگاه در مرز با اقلیم باز نماید.

 

ج- مرز  غیررسمی با کشورسوریه:

فیش خاپور  ( قامیشلو) , ربیعه  در مرز مشترک است.